ข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่นตำบลบางช้าง

แหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น

ตำบลบางช้าง อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม มีแหล่งเรียนรู้ที่น่าสนใจ ดังนี้

1. ปิ่นสุวรรณเบญจรงค์

          ปิ่นสุวรรณเบญจรงค์เป็นกิจการของ คุณวิรัตน์ ปิ่นสุวรรณ ที่มีความสนใจในศิลปะ โบราณวัตถุ มานาน ตั้งแต่ปี พ.ศ.2510 ได้ตระเวรหาซื้อของเก่าประเภทถ้วยชามโบราณ เครื่องสังคโลก และเครื่องเบญจงค์ต่าง ๆ จากชาวบ้านไปจำหน่าย และซ่อมแซมโบราณวัตถุที่ชำรุด ต่อมาได้ทดลองปั้นดินเผาและพัฒนาเทคนิคการเผา การเคลือบ การเขียน และการลงสี ตามกรรมวิธีดั้งเดิมขึ้นมาใหม่ ออกจำหน่วย ได้ถ่ายทอดฝีมือสู่ลูกหลานและผู้ที่สนใจ ต่อมาได้ตั้งโรงงาน “ปิ่นสุวรรณเบญจรงค์” สร้างสรรค์ในการผลิตผลงานด้านเครื่องเบญจรงค์ มีผลงานดีเด่นเป็นที่ประจักษ์ในวงการศิลปหัตถกรรมจนได้รับโล่ของวัฒนธรรมแห่งชาติ ประกาศเชิดชูเกียรติให้เป็นผู้มีผลงานดีเด่น ด้านวัฒนธรรมภาคกลางตอนล่าง สาขาศิลปะ การช่างศิลปะ และช่างฝีมือจังหวัดสมุทรสงคราม

          ปิ่นสุวรรณเบญจรงค์เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการผลิตเบญจรงค์ลายโบราณ ที่เป็นต้นแบบสำหรับการศึกษาฝึกอบรมพัฒนาฝีมือช่าง ด้านการผลิตเครื่องเบญจรงค์ ทั้งถ้วยโถโอชาม และเครื่องประดับสำหรับผู้ที่สนใจ ซึ่งมีนิทรรศการเรื่องราวประวัติการอนุรักษ์เบญจรงค์ลายโบราณ ของ คุณวิรัตน์  ปิ่นสุวรรณ เป็นที่จัดแสดงและจำหน่วยผลิตภัณฑ์เบญจรงค์ทั้งเครื่องใช้และเครื่องประดับสมัยใหม่ที่น่าสนใจอีกแห่งหนึ่ง

2. บ้านเบญจรงค์บางช้างเครื่องปั้นดินเผาศิลาดลอัมพวา

          บ้านเบญจรงค์บางช้างเครื่องปั้นดินเผาศิลาดลอัมพวา ตั้งอยู่เลขที่ 51/3 หมู่ที่ 9 ตำบลบางช้าง อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ.2545 รวบรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านเครื่องเบญจรงค์ มีการเรียนรู้และพัฒนาในกระบวนการผลิตและเทคโนโลยีในการผลิตของกลุ่มและมีการพัฒนาขีดความสามารถของกลุ่ม ด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของกลุ่มในการจัดการกลุ่มให้เกิดความเข้มแข็งอย่างยั่งยืน และจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่ต้องการศึกษาหาความรู้ข้อมูลขององค์ความรู้เกี่ยวกับเครื่องเบญจรงค์ ทางกลุ่มได้มีที่ปรึกษา คือ กรมการพัฒนาชุมชนจังหวัดสมุทรสงคราม สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภออัมพวา องค์การบริหารส่วนตำบลบางช้าง และกลุ่มสตรีตำบลบางช้าง และมีการจัดกิจกรรมต่างๆ เช่น กิจกรรมลงสีเบญจรงค์ กิจกรรมให้ความรู้เกี่ยวกับเครื่องเบญจรงค์ การจำหน่วยผลิตภัณฑ์เครื่องเบญจรงค์ เป็นต้น

3. ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง

          เป็นสวนเกษตรผสมผสาน โดยมีนายจิรายุ สันโต เป็นวิทยากรประจำศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง แห่งนี้ ตั้งอยู่ หมู่ที่ 4 ตำบลบางช้าง อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม มีฐานเลี้ยงไก่ไข่ ฐานการปลูกกล้วย ฐานการปลูกผักสวนครัว ฐานการปลูกเปเล่ ฐานการทำปุ๋ยหมักชีวภาพ ฐานการเลี้ยงปลาในร่องสวน ทำร้านปลูกพื้นไม้เลื้อย เพื่อประหยัดพื้นที่ เหมาะกับการศึกษาดูงานและเรียนรู้ต่าง ๆ

4. กลุ่มวิสาหกิจชุมชนขนมไทยโบราณ

          ชุมชนตำบลบางช้างมีขนมไทยโบราณที่มีคุณค่าหายากรสชาติอร่อย เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านของท้องถิ่นสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน หลายอย่างเป็นที่นิยมของคนชั้นสูในอดีต เช่น ขนมจ่ามงกุฎ

          “ขนมจ่ามงกุฎ” ขนมจ่ามงกุฎแบบดั้งเดิมนั้นมีชื่อปรากฏในกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 2 มีส่วนประกอบ ได้แก่ แป้งข้าวเหนียว กะทิ น้ำตาลทราย น้ำใบเตย เมล็ดแตงโมกะเทาะเปลือก สิ่งที่ต้องเตรียมอีกสองอย่าง คือ ใบตองตานีอ่อน ตัดขนาดพอเหมาะ ผึ่งแดดให้แห้ง แล้วนำไปอังไฟเพื่อให้มีกลิ่นหอม และไม้กลัดทำจากก้านมะพร้าว สำหรับกลัดห่อขนม เป็นขนมไทยโบราณอีกหนึ่งชนิดที่ขึ้นชื่อของจังหวัดสมุทรสงคราม  

5. กลุ่มอาชีพจักสานก้านมะพร้าวตำบลบางช้าง

กลุ่มอาชีพจักสานก้านมะพร้าวตำบลบางช้าง เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มสตรีในหมู่บ้านที่มีความสนใจและคิดจะทำก้านมะพร้าวให้มีราคาสูงขึ้น และเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์จากก้านมะพร้าว มีรายได้ โดยรวมตัวกันเมื่อปี พ.ศ.2542 จัดหาวิทยากรที่มีความรู้ด้านการจักสานมาสอน โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น และประสานขอรับการสนับสนุนในด้านต่าง ๆ จากสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภออัมพวา สาเหตุที่ใช้ก้านมะพร้าวเป็นหลักในการจักสานรูปแบบต่าง ๆ เพราะในหมู่บ้าน ตำบล จะมีการปลูกมะพร้าวไว้จำนวนมาก โดยมีการทำน้ำตาลมะพร้าวเป็นอาชีพหลัก ก้านมะพร้าวจึงมีปริมาณมาก จึงเหมาะสมที่จะนำมาประดิษฐ์เป็นสินค้าต่าง ๆ ที่หลากหลาย โดยมิต้องเสียค่าใช้จ่ายในการซื้อวัตถุดิบ เครื่องจักสานของไทยทำกันมาแพร่หลายมาแต่อดีต จากการตอกเส้นบางประกอบกับศิลปะการสานที่เป็นเอกลักษณ์ ให้เป็นรูปทรงและลวดลายต่าง ๆ ตามต้องการ ได้สร้างเป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ที่เป็นประโยชน์ขึ้นมาอย่างมากมาย และยังเป็นของฝาก ของที่ระลึกอันสวยงามอีกด้วย